Hàng giả, hàng nhái vi phạm quyền Sở hữu trí tuệ – Làm sao để giải quyết?
Vấn nạn hàng giả, hàng nhái hiện nay vẫn đang là một vấn đề gây nhiều nhức nhối trong xã hội. Người dân thì mua phải hàng giả hàng nhái tràn lan trên thị trường, còn các cơ quan quản lý thì đang chưa thể quản lý hết hiện trạng vi phạm này. Liên quan đến vấn đề này, Luật sư Hoàng Ngọc – Trưởng văn phòng Luật Nhiệt Tâm và Cộng sự đã có một cuộc trao đổi ngắn trong chương trình “Tư vấn sở hữu trí tuệ”.
Hỏi: Xin chào luật sư. Thưa ông, việc kinh doanh hàng giả, hàng nhái là xâm phạm quyền Sở hữu trí tuệ (SHTT), xâm phạm theo quy định pháp luật nào của Việt Nam?
Ls. Hoàng Ngọc: Đối với hàng giả thì vi phạm rất nhiều các quy định pháp luật của Việt Nam. Trong đó có thể kể đến đó là Luật Sở hữu trí tuệ năm 2005, Luật Thương mại 2005, Luật cạnh tranh 2004 và cả một số tội danh trong Bộ luật Hình sự về làm hàng giả. Theo những quy định của pháp luật này thì hành vi sản xuất hàng giả, hàng nhái gây sự nhầm lẫn cho người tiêu dùng đối với sản phẩm đang được bảo hộ có thể được coi là hành vi gian lận thương mại,lừa dối khách hàng và được quy định trong Điều 320 Luật Thương mại 2005. Hành vi cạnh tranh trong Luật Thương mại liên quan đến quyền SHTT và sử dụng các đối tượng gây nhầm lẫn cũng có thể là vi phạm đối với Điều 39 Luật cạnh tranh và Điều 130 SHTT. Điều này được thể hiện rất cụ thể trong luật SHTT thì nó nằm rải rác ra khá nhiều, đó là các hành vi xâm phạm đối với quyền nhãn hiệu, chỉ dẫn địa lý, chỉ dẫn xuất xứ, kiểu dáng công nghiệp, sáng chế, giải pháp hữu ích hay là bố trí mạch tích hợp.
Hỏi: Vây theo ông, chế tài xử lý đối với những hành vi xử lý vi phạm đó hiện nay như thế nào?
Ls. Hoàng Ngọc: Trong hiện nay, có thể chia ra làm một số các nhóm chế tài chính, đó là nhóm chế tài liên quan đến xử phạt hành chính, và nhóm chế tài liên quan đến các tội danh quy định trong luật hình sự. Trong lĩnh vực xử phạt vi phạm hành chính liên quan đến đối tượng quyền SHTT là, đối với hàng giả được quy định đối với sản phẩm vi phạm lên tới 15 triệu đồng thì có thể phạt gấp 2 – 3 lần tương ứng với số tiền vi phạm. Khi đối tượng hàng giả vi phạm SHTT lên đến 30 triệu thì có thể xử phạt gấp 3 – 4 lần, và nếu vi phạm từ 40 triệu trở lên thì sẽ bị xử phạt tử 4 – 5 lần tương ứng với số tiền vi phạm. Các chế tài này cũng tương đối chặt chẽ, đủ áp lực để những người vi phạm cảm thấy chùn tay. Các tội danh trong bộ luật hình sự cũng đã quy định rất cụ thể những hành vi vi phạm quyền sở hữu trí tuệ mà nếu có hành vi vi phạm, tái phạm với số lượng lớn thì thậm chí có thể truy tố hình sự. Ngoài các biện pháp liên quan đến hình thức xử phạt thì các chế tài kèm theo liên quan đến việc phòng chống hàng giả, phòng chống vi phạm SHTT cũng rất nhiều, ví dụ như bắt tiêu hủy đối với hàng giả, hàng kém chất lượng, bắt loại bỏ các dấu hiệu vi phạm đối với quyền SHTT của các chủ thể khác,… Ngoài ra thì các chủ thể kinh doanh có thể bị rút lại giấy phép ĐKKD hoặc loại bỏ những ngành nghề không được phép kinh doanh trên thực tế.
Hỏi: Các doanh nghiệp VN hiện nay nên có những biện pháp nào nhằm bảo vệ quyền SHTT của doanh nghiệp và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trước thực trạng hàng giả, hàng xâm phạm quyền SHTT ngày càng gia tăng như hiện nay?
Ls. Hoàng Ngọc: Thứ nhất, doanh nghiệp có thể đăng ký các quyền SHTT của mình để bảo vệ tốt hơn, không chỉ giới hạn về việc đăng ký quyền SHTT đối với nhãn hiệu mà một sản phẩm hoặc một dịch vụ có thể bao gồm rất nhiều yếu tố khác để đăng ký, ví dụ như kiểu dáng công nghiệp, sáng chế, giải pháp hữu ích,… Và nếu như có một bộ công cụ quyền SHTT tốt thì doanh nghiệp sẽ dễ dàng hơn trong việc xử lý vi phạm về sau.
Thứ hai, song song với việc đăng ký thương hiệu thì các biện pháp phòng chống lại các hàng SHTT cũng như hàng giả cũng cần phải có chiến thuật lâu dài, không chỉ có thời gian đầu mà có thể kéo dài trong suốt quá trình sản phẩm tồn tại trên thị trường, bao gồm cả những chiến dịch truyền thông và những hướng dẫn, showroom có thể hướng dẫn cho người tiêu dùng biết cách phân biệt hàng thật, hàng giả. Đây cũng là cầu nối giữa doanh nghiệp với người tiêu dùng. Bản thân các doanh nghiệp cũng cần phải chủ động phối hợp hơn với các cơ quan chức năng chống vi phạm quyền SHTT và hàng giả. Đó cũng chính là biện pháp tự thân doanh nghiệp có các công cụ, biện pháp chống lại những sản phẩm của mình có nguy cơ bị làm giả, xâm phạm quyền SHTT cao.
