Trong quan hệ lao động, lao động chưa thành niên là nhóm lao động đặc thù. Do vậy, với lao động chưa thành niên, pháp luật có quy định tương đối chặt chẽ nhằm thực hiện yêu cầu bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho lao động chưa thành niên. Vì vậy, khi sử dụng lao động chưa thành niên, doanh nghiệp phải đảm bảo thực hiện theo các quy định của pháp luật.
Nội dung bài viết
Lao động chưa thành niên là gì?
Theo quy định tại Khoản 1 Điều 143 Bộ luật Lao động năm 2019 thì Lao động chưa thành niên là lao động chưa đủ 18 tuổi.
Xét một cách khách quan, ở độ tuổi này chưa phát triển về thể chất và tinh thần, cần được bảo vệ để bảo đảm các quyền và lợi ích cơ bản cho họ. Do đó, khi sử dụng lao động chưa thành niên làm việc, doanh nghiệp cần phải có những lưu ý.
Nguyên tắc sử dụng lao động chưa thành niên
Khi sử dụng lao động chưa thành niên, doanh nghiệp phải tuân theo các nguyên tắc cơ bản được quy định tại Điều 144 Bộ luật Lao động năm 2019
Điều 144. Nguyên tắc sử dụng lao động chưa thành niên
1. Lao động chưa thành niên chỉ được làm công việc phù hợp với sức khỏe để bảo đảm sự phát triển thể lực, trí lực, nhân cách.
2. Người sử dụng lao động khi sử dụng lao động chưa thành niên có trách nhiệm quan tâm chăm sóc người lao động về các mặt lao động, sức khỏe, học tập trong quá trình lao động.
3. Khi sử dụng lao động chưa thành niên, người sử dụng lao động phải có sự đồng ý của cha, mẹ hoặc người giám hộ; lập sổ theo dõi riêng, ghi đầy đủ họ tên, ngày tháng năm sinh, công việc đang làm, kết quả những lần kiểm tra sức khỏe định kỳ và xuất trình khi cơ quan nhà nước có thẩm quyền yêu cầu.
4. Người sử dụng lao động phải tạo cơ hội để lao động chưa thành niên được học văn hóa, giáo dục nghề nghiệp, đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ kỹ năng nghề.
Giao kết hợp đồng lao động với lao động chưa thành niên
Đối với người lao động chưa đủ 15 tuổi: Người sử dụng lao động phải giao kết hợp đồng lao động bằng văn bản với người chưa đủ 15 tuổi và người đại diện theo pháp luật của người đó.
Đối với người lao động từ đủ 15 tuổi đến dưới 18 tuổi: Người sử dụng lao động được ký kết hợp đồng lao động trực tiếp với đối tượng này nhưng phải có sự đồng ý bằng văn bản của người đại diện theo pháp luật của người lao động.
Thời giờ làm việc, thời giờ nghỉ ngơi của lao động chưa thành niên
Xuất phát là nhóm lao động đặc thù, chưa phát triển hoàn thiện về thể chất và tinh thần. Do vậy, khi sử dụng lao động chưa thành niên, doanh nghiệp cần chú ý đến vấn đề thời giờ làm việc, thời giờ nghỉ ngơi đối với lao động chưa thành niên. Thực tế, thời giờ làm việc và thời giờ nghỉ ngơi của lao động chưa thành niên có những điểm khác so với những lao động thành niên khác.
Đối với lao động chưa thành niên từ đủ 15 tuổi đến chưa đủ 18 tuổi: Không được làm việc quá 08 giờ trong 01 ngày và 40 giờ trong 01 tuần. Người từ đủ 15 tuổi đến chưa đủ 18 tuổi có thể được làm thêm giờ, làm việc vào ban đêm trong một số nghề, công việc theo danh mục do Bộ trưởng Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội ban hành.
Đối với lao động chưa thành niên dưới 15 tuổi: không được làm việc quá 04 giờ trong 01 ngày và 20 giờ trong 01 tuần; không được làm thêm giờ, làm việc vào ban đêm.
Các công việc được phép sử dụng lao động chưa thành niên
– Công việc được sử dụng lao động chưa thành niên chưa đủ 13 tuổi làm việc:
Người sử dụng lao động không được tuyển dụng và sử dụng người chưa đủ 13 tuổi làm việc, trừ các công việc nghệ thuật, thể dục, thể thao nhưng không làm tổn hại đến sự phát triển thể lực, trí lực, nhân cách của người chưa đủ 13 tuổi và phải có sự đồng ý của cơ quan chuyên môn về lao động thuộc Ủy ban nhân dân cấp tỉnh.
– Công việc được sử dụng lao động chưa thành niên từ đủ 13 tuổi đến dưới 15 tuổi làm việc:
1. Những công việc được sử dụng người chưa đủ 13 tuổi làm việc.
2. Biểu diễn nghệ thuật.
3. Vận động viên thể thao.
4. Lập trình phần mềm.
5. Các nghề truyền thống: chấm men gốm; cưa vỏ trai; làm giấy dó; làm nón lá; chấm nón; dệt chiếu; làm trống; dệt thổ cẩm; thêu thổ cẩm; làm bún gạo; làm miến; làm giá đỗ; làm bánh đa; dệt tơ tằm; se sợi hoa sen; vẽ tranh sơn mài, se nhang, làm vàng mã (trừ các công đoạn có sử dụng hóa chất độc hại như sơn ta, hóa chất tẩy rửa, hóa chất dùng để ướp màu, hóa chất tạo mùi, tạo tàn nhang cong…).
6. Các nghề thủ công mỹ nghệ: thêu ren; mộc mỹ nghệ; làm lược sừng; làm tranh dân gian (tranh Đông Hồ, tranh Hàng Trống…); nặn tò he; làm tranh khắc gỗ, biểu tranh lụa; nhặt vỏ sò, điệp để gắn trên tranh mỹ nghệ; mài đánh bóng tranh mỹ nghệ; xâu chuỗi tràng hạt kết cườm, đánh bóng trang sức mỹ nghệ; làm rối búp bê; làm thiếp mừng các sản phẩm từ giấy nghệ thuật trang trí trên thiếp mừng; làm khung tranh mô hình giấy, hộp giấy, túi giấy.
7. Đan lát, làm các đồ gia dụng, đồ thủ công mỹ nghệ từ nguyên liệu tự nhiên như: mây, tre, nứa, dừa, chuối, bèo lục bình, đay, cói, quế, guột, đót, lá nón.
8. Gói nem, gói kẹo, gói bánh(trừ việc vận hành hoặc sử dụng các máy, thiết bị, dụng cụ đóng gói).
9. Nuôi tằm.
10. Làm cỏ vườn rau sạch; thu hoạch rau, củ, quả sạch theo mùa.
11. Chăn thả gia súc tại nông trại.
12. Phụ gỡ lưới cá, đan lưới cá, phơi khô thủy sản.
13. Cắt chỉ, đơm nút, thùa khuyết, đóng gói vào hộp các sản phẩm dệt thủ công.
Lưu ý: Người sử dụng lao động không được sử dụng lao động là người chưa thành niên vào các công việc hay nơi làm việc được quy định tại Điều 147 Bộ Luật Lao động 2019 và Danh mục kèm theo Thông tư 09/2020/TT-BLĐTBXH.
Luật Nhiệt Tâm tư vấn cho quý khách hàng về các quy định và lưu ý khi sử dụng lao động chưa thành niên theo Bộ luật Lao động năm 2019.